آلرژی به حالتی گفته می‌شود که سیستم ایمنی بدن، با ماده ای (آلرژن) به عنوان مهاجم رفتار می‌کند. در این حالت بدن سعی می‌کند تا از خود با ترشح ماده‌ای به نام هیستامین محافظت کند. این ماده است که سبب بروز علائم ناخوشایند و حتی خطرناک آلرژی می‌شود. این واکنش‌ها می‌توانند به‌صورت کاملا ناگهانی و حتی پس از قرار گرفتن در معرض مقادیر بسیار کمی از آلرژن ایجاد شوند.
آلرژن‌ها به روش‌های مختلفی وارد بدن می‌شوند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استنشاق (مانند گرد و خاک یا ذرات گیاهی)
- خوراکی‌ها (مانند آجیل، تخم مرغ یا صدف)
- داروها (مانند پنی‌سیلین)
- گزش (مانند زنبور یا مار)
- جذب از طریق پوست (مانند گیاه عشقه سمی Poison Ivy)
کدام غذاها آلرژن‌های شایع هستند؟
از نظر تئوریک هر غذایی می‌تواند سبب بروز یک واکنش آلرژیک شود، اما شایعترین آلرژن‌های غذایی عبارتند از:
- بادام زمینی
- آجیل (مغز گردو، بادام، فندق و …)
- تخم مرغ (به‌طور کلی تخم پرندگان)
- صدف
- ماهی
- شیر
- سویا
- گندم
آیا مادران شیرده برای جلوگیری از بروز آلرژی در فرزندانشان باید پرهیز غذایی داشته باشند؟
نیازی نیست که مادران شیرده از خوردن شیر، تخم مرغ، بادام زمینی و یا سایر غذاها در زمان شیردهی خودداری کنند.
آیا برای جلوگیری از بروز آلرژی در شیرخوار باید از شیرخشک خاصی استفاده کرد؟
اگر به هر دلیلی قرار است که کودک شما از شیر خشک استفاده کند، می‌توانید از شیر خشک‌های غنی شده با آهن موجود در بازار استفاده نمائید. شیر خشک باید برپایه شیر گاو باشد. هیچ مدرک مستدلی مبنی بر اینکه مصرف شیر خشک‌های بر پایه سویا سبب پیشگیری از بروز آلرژی می‌شوند وجود ندارد.
آیا باید برای پیشگیری از بروز آلرژی شروع تغذیه با آلرژن‌های غذایی را به تأخیر انداخت؟
به هیچ وجه توصیه نمی‌شود که شروع تغذیه شیرخوار بعد از سن شش ماهگی به‌منظور پیشگیری از بروز آلرژی به تأخیر انداخته شود. این مسأله حتی در مورد کودکانی از نظر ابتلا به آلرژی پرخطر محسوب می‌شوند (مثلا والدین یا خواهر یا برادر مبتلا به آلرژی دارند) نیز صادق است. اگر در این مورد نگرانی خاصی دارید، با پزشک متخصص کودکان مشورت نمائید.
چگونه بدانم که فرزندم به آلرژی غذایی مبتلاست؟
در اغلب موارد برای اینکه متوجه شوید فرزندتان به غذایی آلرژی دارد، کودک باید آن غذا را قبلا بیش از یکبار مصرف کرده باشد. به‌عنوان مثال اولین باری که کودک شما آجیل مصرف کند، به احتمال خیلی زیاد دچار مشکلی نخواهد شد. اگر او مبتلا به آلرژی به محتویات آجیل باشد، دفعه بعد که آن را مصرف کند، علائم آن را بروز خواهد داد.
علائم آلرژی غذایی چیست؟
واکنش آلرژیک می‌تواند قسمت‌های مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از علائم عبارتند از:
- خارش دهان و گلو
- کهیر
- مشکلات گوارشی (اسهال، دل‌درد، تهوع، استفراغ)
- تورم صورت یا زبان
- سختی در نفس کشیدن
آنافیلاکسی چیست؟
واکنش آلرژیک می‌تواند بسیار جدی و حتی کشنده باشد. در موارد نادر، کودک ممکن است مبتلا به یک واکنش سریع و بسیار شدید آلرژیک شود که به آن شوک آنافیلاکتیک یا آنافیلاکسی می‌گویند. این حالت می‌تواند طی چند دقیقه تا ۲ ساعت پس از تماس با آلرژن ایجاد شود.
علائم آنافیلاکسی چیست؟
یک واکنش شدید آلرژیک می‌تواند سبب بروز موارد زیر شود:
- سختی در نفس کشیدن
- تورم صورت، گلو، لب‌ها و زبان
- افت سریع فشار خون
- گیجی
- از دست دادن هوشیاری
- کهیر
- سفت شدن و گرفتگی گلو
- خشن شدن صدا
- سبک شدن سر
اگر هر یک از این علائم را در کودک خود مشاهده کردید سریعا به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید و یا با ۱۱۵ تماس بگیرید.
آیا آلرژی غذایی در کودکان بهبود می‌یابد؟
بعضی از کودکان از آلرژی غذایی رهایی پیدا می‌کنند، به‌خصوص اگر آلرژی قبل از سن ۳ سالگی شروع شده باشد. بهnعنوان مثال آلرژی به شیر معمولا برطرف می‌شود. هرچند بعضی از آلرژی‌ها به‌خصوص آلرژی به آجیل و ماهی معمولا خوب نمی‌شوند.
عدم تحمل غذا چیست؟
عدم تحمل غذا با آلرژی به غذا تفاوت دارد. عدم تحمل غذا توسط سیستم ایمنی ایجاد نمی‌شود و هرچند موجب بروز ناراحتی در کودک می‌شود اما خطرناک نیست.
چه زمانی می‌توان گفت که کودک غذایی را تحمل نمی‌کند؟
در صورت عدم تحمل غذا، کودک ممکن است بعد از مصرف آن دچار نفخ، شل شدن مدفوع، باد روده و یا سایر علائم گوارشی شود. هرچند این واکنش‌ها خطرناک نیستند، اما اگر سبب ناراحتی زیادی در کودک می‌شوند، می‌توان آنها را از رژیم غذایی کودک حذف کرد.
عدم تحمل لاکتوز چیست؟
عدم تحمل لاکتوز زمانی ایجاد می‌شود که بدن نمی‌تواند به میزان کافی آنزیم لاکتاز که برای تجزیه لاکتوز موجود در اغلب مواد لبنی نیاز است را تولید نماید. این حالت در شیرخواران نادر است و معمولا بعد از سن ۳ سالگی بروز می‌کند. هرچند بعضی از کودکان با کمبود این آنزیم کنار می‌آیند و کم‌کم بهبود میابند، برخی دیگر تا آخر عمر علائم آن را خواهند داشت.
اگر کودک شما به عدم تحمل لاکتوز مبتلاست، برای تأمین کلسیم مورد نیاز روزانه او می‌توانید از شیرهای بدون لاکتوز استفاده نمائید.
مواد غذایی زیر نیز، هرچند هریک به تنهایی کلسیم مورد نیاز کودک را تأمین نمی‌کنند، اما می‌توان در کودک مبتلا به عدم تحمل لاکتوز از آنها استفاده کرد:
- شیر غنی شده سویا
- ماست
- کنسرو سالمون یا ساردین با استخوان
- پرتقال یا آب پرتقال غنی شده
- بروکلی
- بادام
همچنین بعضی از این غذاها میزان کافی ویتامین D را تأمین نمی‌کنند. حتما با پزشک کودک خود در مورد لزوم نیاز مصرف مکمل‌های ویتامین D مشورت کنید.
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
تشخیص آلرژی غذایی گاهی مشکل است. اگر کودک شما به غذایی واکنشی غیر معمول نشان داد، باید به پزشک مراجعه کنید. در صورت لزوم پزشک کودک را جهت تست‌های تخصصی آلرژی ارجاع خواهد داد
منبع : دکتر قرشی
