دلایل کوتاهی قد کودکان چیست؟

زمانی که قد فرد در مقایسه با قد همسالانشان به طور قابل توجهی کوتاه تر باشد، اصطلاح کوتاهی قد بکار برده می شود. بعضی از کودکان با وجود داشتن قد کوتاه، از سلامت جسمی کامل برخوردارند و بیشتر پژوهش های علمی اندازه قد افراد را به عوامل تعیین کننده ژنتیکی نسبت می دهند.

با این حال تاخیرهای رشدی به ویژه تاخیر در رشد قد موجب نگرانی خانواده ها می شود.

زمانی که والدین متوجه می شوند که فرزندشان نسبت به همسن و سال های خود کوتاه قامت تر است نارحت می شوند. در این مقاله شما را با متوسط نرمال قد در کودکان، دلایل کوتاهی قد کودکان و روش های درمان آن آشنا سازد.

استاندارد نرمال قد در هر جامعه ای توسط نمودارهای رسمی منتشر شده در وزرات بهداشت – درمان و آموزش پزشکی مشخص می شود. نرخ رشد قد کودکان ۳ مرحله دارد:

• میانگین قد نوزادان ۵۰ سانتی‌متر است. در دو سال اول زندگی ۳۰ تا ۳۵ متر افزایش قد دیده می‌شود.
• سرعت افزایش قد با افزایش سن کاهش می‌یابد به طوری که بعد از ۲ سالگی، کودکان هر سال پنج تا هفت سانتی‌متر قد می‌کشد که این رشد نیز در نزدیکی رسیدن به سن بلوغ کاهش می‌یابد.
• سومین مرحله رشد قد دوران بلوغ است که طی این دوران یک جهش رشدی وجود دارد. در این مرحله پسران به‌طور متوسط ۲۵ تا ۳۰ و دختران ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر قد می‌کشند. طی دوران بلوغ سرعت رشد قدی ۸ تا ۱۴ سانتی‌متر در سال است.

زمانی که پزشک قد کودکان در حال رشد را اندازه می گیرد آن را با نمودارهای رشدی مقایسه می کند و براساس ارزیابی های صورت گرفته، اگر قد کودک از ۲ انحراف استاندارد جامعه کمتر باشد، وی را کوتاه قد درنظر می گیرند.

اما این سوال به ذهن خطور می کند که چه عواملی باعث کوتاهی قد کودکان و تاخیر در رشد قد آنان می شود؟

شناخت عوامل تاثیرگذار بر کوتاهی قد کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به طور کلی تا کنون سه دلیل اصلی در این زمینه بررسی شده است که عبارتند از:

• بروز تأخیر کوتاه مدت در زمان رشد کودک:

بعضی از کودکان در طی کردن دوره های رشدی دچار تاخیر و وقفه می شوند. این وقفه ها نه تنها بر اندازه قد بلکه بر دیررس بودن بلوغ نیز تاثیر می گذارد.

• دلایل ژنتیکی:

اگر یک یا هر دو والدین کوتاه قد باشند، به احتمال زیاد فرزند آنها نیز کوتاه قد می شود یا اینکه در حد میانگین قد والدین قرار می گیرد. اگر در خصوص کوتاهی قد والدین آنها دلایل پزشکی وجود نداشته باشد، کوتاهی قد کودکان امری طبیعی خواهد بود.

• بروز بیماری:

تعدادی از بیماری ها ممکن است باعث کوتاهی قد کودکان شود. این بیماری ها در چند دسته قرار می گیرند:

• بیماری های غدد درون ریز:

این بیماری ها بر تولید هورمون و اغلب بر رشد قد کودکان تأثیر می گذارد. که شامل موارد ذیل می باشد:

o کمبود هورمون رشد (GHD)
o بیماری کوشینگ
o کم کاری تیروئید (سطح پایین هورمون تیروئید): نوزادان یا کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید، غده تیروئید کم کاری دارند. تیروئید در بدن مسئول ترشح هورمون های رشد نرمال است، بنابراین کاهش رشد قد نشانه غده تیروئید کم کار است.

• بیماری های مزمن: برخی از بیماری های مزمن به دلیل اثرات منفی آن بر سلامت کلی بدن موجب کوتاهی قد در کودکان می شوند. برخی از این بیماری ها عبارتند از: بیماری قلبی، آسم، بیماری التهابی روده (IBD)، دیابت، مشکلات کلیوی، کم خونی سلول داسی، آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA)و برخی بیماری های دیگر همچون:

• بیماری های ژنتیکی: شرایط ژنتیکی خاص که بر قد تأثیر می گذارد شامل سندرم داون، سندرم ترنر و سندرم ویلیامز است.

• بیماری های استخوانی و ستون فقرات مانند دیسپلازی اسکلتی: این بیماری ها ممکن است از طریق اثرات منفی بر رشد استخوان، موجب کوتاهی قد شوند.

• مشکلات دوران بارداری: بروز برخی از مشکلات حاد (مانند مصرف دارو یا سوء مصرف الکل، دخانیات و غیره) در دوره بارداری باعث کوتاهی قد در کودکان می شود. با این حال مهمترین عامل تاثیرگذار در دوره جنینی سوء تغذیه است.

بهترین راهکارها برای افزایش قد در کودکان را بشناسید

گزینه های درمانی برای کاهش کوتاهی قد کودکان

هر چند برای کودکانی که به طور طبیعی کوتاه قد هستند هیچ درمانی لازم نیست. با این حال درمان این مشکل تا حد زیادی بستگی به علت اصلی بروز آن دارد.

درمان ها از تجویز داروهای حاوی هورمون تیروئید و هورمون رشد تا تغییرات سبک زندگی را شامل می شود.

گاهی اوقات پزشک برای کاهش تاخیر در رشد قد کودک برخی از هورمون ها را تجویز می کند که معمولاً برای درمان کم کاری تیروئید بکار می روند.

علاوه بر این متخصصان تغذیه برای پیشگیری از کوتاهی قد یا درمان آن تغییرات اساسی در سبک زندگی و تغذیه را پیشنهاد می کنند. این تغییرات عبارتند از:

• انجام ورزش بصورت منظم
• مصرف مواد غذایی همچون (شیر، ماست، گوشت، ماهی، میوه، سبزیجات تازه، مصرف ویتامین ها)
• اجتناب از مصرف تنقلات نامناسب
• مصرف ویتامین ها به ویژه ویتامین D
• توجه به زمان خواب نوزاد و کودک (هورمون رشد در ساعات اولیه شب ۹تا۱ شب و صرفاً در طول خواب ترشح می شود. پس زمان بندی صحیح برای نوزاد و یا کودک تاثیر بسیاری بر رشد وی به ویژه بر رشد قد وی دارد.)

منبع : بانوی شهر