مولتی ویتامین برای کودک آری یا نه ؟
متخصصان بر سر اين که آيا دادن مکمل مولتي ويتامين / مينرال روزانه به همه بچه ها فکر خوبي هست يا خير اختلاف نظر دارند.
مثلا آکادمي بيماريهاي اطفال امريکا (AAP) توصيه ميکند که فقط در صورت تجويز پزشک به کودک خود مکمل بدهيد.
APP معتقد است از آنجا که بيشتر مواد غذايي از اين نظر غني هستند، بيشتر کودکان به مکمل احتياجي نخواهند داشت. از طرف ديگر، APP اعلام ميکند که مکمل مولتي ويتامين / مينرال چنانچه از مقدار مجاز توصيه شده ی روزانه (RDA) براي مصرف ويتامين و املاح بالاتر نرود هيچ ضرري نخواهد داشت.
متخصصان ديگر ميگويند که مکمل روزانه راه خوبي براي پر کردن کمبودهاي احتمالي در تغذيه کودک شما است.
بيشتر متخصصان بر اين باورند که: • تا زماني که در خوراندن مکمل به کودکتان زياده روي نکرده باشيد (يعني از مقدار RDA در مصرف هيچ ويتامين يا مينرالي تجاوز کنيد) مصرف روزانه هيچ ضرري ندارد. • بعضي از کودکان ـ مثلا گياه خواران يا کساني که به غذاي خاصي حساسيت دارند ـ شايد براي رسيدن به RDA مورد نياز خود به مصرف روزانه مکمل مولتي ويتامين / مينرال نيازمند باشند. • مکملها جايگزين غذاي خوب نيستند، و استفاده از آنها نبايد توجيهي براي ادامه رژيم ضعيف غذايي شود. اگر کودکتان خوب غذا نميخورد، به او مکمل بدهيد، اما بايد اقداماتي را هم در جهت بهبود عادات غذايي وي انجام دهيد.
حرف آخر اين که اگر دريافتهاي که کودک پيش دبستاني شما رژيم غذايي متعادلي در جهت تامين همه نيازهاي هرم غذايي ندارد، استفاده از مکمل مولتي ويتامين / مينرال روزانه بي ضرر است.فقط سعي کنيد بيشتر از يک بار در روز به کودک خود مکمل ندهيد يا توجه به تغذيه درست را بطور همزمان ناديده نگيريد.
ويتامين D شيرخواران، کودکان و نوجوانان بايد از مکمل هاي ويتامين D بصورت قطره يا قرص براي سلامتي استخوان ها استفاده کنند . بويژه شيرخواراني که از شيرمادر استفاده مي کنند بدليل کم بودن ميزان ويتامين D در شير مادر دچار اختلال رشد مي شوند .
علائمي وجود دارد که نشان مي دهد خيلي از کودکان قبل از بروز علائم راشيتيسم دچار کمبود طولاني مدت ويتامين D مي باشند. راشيتيسم بيماري نرمي استخوان مي باشد که بعلت کمبود دريافت ويتامين D ايجاد مي شود. استخوان هاي ضعيف شده در بچه هاي کوچک منجر به پاهاي پرانتزي ، نرمي جمجمه و به تأخير افتادن سينه خيز رفتن کودک مي شود . متخصصين بر اين عقيده مي باشند که تعداد کودکان مبتلا به راشيتيسم افزايش يافته است.
نور خورشيد منبع عمده ويتامين D مي باشد، زيرا پوست مي تواند اين ويتامين را توليد کند. اگر چه تماس زياد با نورخورشيد براي کودکان کم سن خطرناک مي باشد. بنابراين به والدين شيرخواران زير 6 ماه توصيه مي شود از قرار دادن کودکان در معرض نور مستقيم خورشيد خودداري کنند زيرا احتمال سرطان پوست به ميزان زيادي افزايش مي يابد.
ضدآفتاب ها مانع از توليد ويتامين D توسط پوست مي شوند، اگر چه براي جلوگيري از سرطان پوست توصيه مي شوند. بيشتر بچه هائي که از شير خشک استفاده مي کنند ميزان کافي ويتامين D بدست مي آورند زيرا در اين شيرها ميزان کافي ويتامين D اضافه شده است. اگر چه پزشکان جهت تقويت ايمني نوزاد، مادران را تشويق به شيردادن مي کنند.
اما اين نگراني وجود دارد که در طي روند رشد، کودک دچار کمبود ويتامين D شود. علائم ضعيف شدن استخوان ها خفيف و مخفي مي باشد. بنابراين ممکن است قبل از اين که مشکلات تکاملي کودک پديدار شود اين صدمات ايجاد شده باشد. مولتي ويتامين به شکل قطره براي شيرخواران بدون نسخه در دسترس همگان وجود دارد . در چند ماه اول زندگي حداقل 200 واحد بين المللي ويتامين D در روز تکامل مناسب کودک را تسريع مي کند. اين ميزان دارو بايد در تمام طول دوران کودکي و نوجواني ادامه پيدا کند .
در حقيقت در تمام طول زندگي بايد روزانه 200 واحد ويتامين D مصرف شود و بعد از 65 سالگي ممکن است نياز به ميزان کمتري از ويتامين وجود داشته باشد. راشيتيسم در حقيقت مشکل اطفالي است که فقط با شيرمادر تغذيه شده اند. بخصوص اگر رنگ پوست آنها تيره باشد.
اما وضعيت مادران شيردهي که قبل از زايمان ويتامين استفاه مي کنند چگونه خواهد بود . آيا اين ويتامين هاي مصرف شده وارد شير آنها مي شود ؟ بنظر مي رسد پاسخ اين سئوال مثبت باشد. ميزان ويتامين در شيرمادران کاملاً متفاوت است. با توجه به ميزان کم ويتامين D در شيرمادر، مصرف خوراکي روزانه 200 واحد براي شيرخوار خطرناک نخواهد بود.
آهن يک ريزمغذي ضروري براي ساختن گلبول هاي قرمز خون است. براي ساخته شدن گلبولهاي قرمز خون بدن به موادمغذي مختلفي مثل آهن ، اسيد فوليک، ويتامين ب12، ب6 و ب2 و ويتامين ث نيازدارد که بايد از طريق برنامه غذايي روزانه تامين شود. كودكان براي رشد و خونسازي به آهن نياز دارند كه بايد از برنامه غذايي روزانه آنها تأمين شود. در صورتي كه كودك به خصوص در 2 سال اول زندگي دچار كمبود آهن شود، سرعت رشد او كم مي شود و بهره هوشي او كمتر از كودك سالم است.
قدرت يادگيري و پيشرفت تحصيلي در كودكان مبتلا به كم خوني فقر آهن كاهش مي يابد، مقاومت بدنشان در مقابل بيماريها كم مي شود و مكررا دچار بيماري هاي عفوني مي شوند. براي پيشگيري از كمبود آهن و كم خوني ناشي از آن در برنامه غذايي روزانه كودك خود از منابع غـــذايـــي حاوي آهن استفاده كنيد. بهترين منابع غذايي آهن، جگر، گوشت قرمز، مرغ و ماهي مي باشند.
زرده تخم مرغ، انواع حبوبات مثل عدس و لوبيا، سبزيجات سبز تيره مثل جعفري و اسفناج، انواع مغزها مثل پسته، بادام، گردو و فندق (بعد از 2 سالگي به شرط آنكه كودك به آنها حساسيت نداشته باشد) و انواع خشكبار مانند توت خشك، برگه آلو، انجير خشك، كشمش و خرما منابع خوبي از آهن هستند و مي توان براي تامين آهن مورد نياز بدن در برنامه غذايي كودكان، متناسب با سن آنها از اين مواد استفاده نمود.
همچنين براي پيشگيري از كمبود آهن بايد به كودكان خود از 6 ماهگي تا 24 ماهگي قطره آهن به ميزان 10 تا 15 قطره در روز بدهيد. با شروع غذاي كمكي بايد روزانه قطره آهن يا شربت آهن به كودك خود بدهيد كه از ابتلا وي به كم خوني فقر آهن پيشگيري شود. مي توانيد قطره آهن را در عقب دهان كودك بچكانيد (حتي الامكان قطره را با قطره چكان در دهان كودك بچكانيد و از قاشق براي دادن قطره استفاده نكنيد) براي اينكه دندانهاي كودك سياه نشود، بلافاصله مقداري آب جوشيده خنك شده و يا آب ميوه (بسته به سن كودك) به او بدهيد و با يك پارچه تميز يا مسواك نرم دندانهاي او را بخوبي تميز كنيد.
بلافاصله پس از دادن قطره نبايد چاي بدهيد چون آهن موجود در قطره كمتر جذب مي شود. بهتر است قطره آهن را بين دو وعده شير به كودك بدهيد. بخاطر داشته باشيد با خوردن قطره آهن، مدفوع كودك بطور طبيعي تيره رنگ مي شود كه جاي نگراني نيست. اگر كودك قطره آهن را به تنهايي نمي خورد ولي بصورت مخلوط با آب ميوه بهتر مي خورد مي توانيد قطره آهن را در مقدار كمي آب ميوه مخلوط كرده و به كودك بدهيد.
عواملي که افزايش دهنده جذب آهن هستند عبارتند از: ويتامين ث، گوشت ،مرغ وماهي که داراي آهن Haem هستند ( افزودن 50 گرم گوشت قرمز به غذاي گياهي جذب آهن non Haem را تا 4 برابر افزايش مي دهد. دوز مصرفي روزانه آهن: نوزادان بدو تولد تا 3 سال ………… 6 – 10 ميلي گرم المنتال کودکان 4 تا 6 سال …………………….. 10 ميلي گرم المنتال کودکان 7 تا 10 سال ……………………. 10 ميلي گرم المنتال * آهن المنتال، مقدار آهن قابل جذب مي باشد.
ويتاميــن A كودكان زير 5 سال دوران سريع رشد را مي گذرانند وبراي رشد خود به ويتامين A بيشتري نياز دارند. پس اگر در برنامه غذايي آنها منابع ويتامين A به اندازه كافي وجود نداشته باشد بسرعت دچار كمبود مي شوند. به ويژه آن كه، در اين سنين معمولاً كودكان بيشتر به بيماري هاي اسهالي و عفونت هاي تنفسي و آلودگي هاي انگلي مبتلا مي شوند ودر اثر اين بيماري ها دچار بي اشتهايي شده و غذاي كمتري مي خورند در نتيجه ويتامين كمتري به بدنشان مي رسد و ضمناً جذب اين ويتامين ها در بدن در دوران بيماري كمتر مي شود.
در برنامه غذايي روزانه كودك خود از منابع غذايي ويتامين A مثل جگر، زرده تخم مرغ، شير و لبنيات، كره، سبزي هاي زرد مثل هويج، كدو حلوايي و ميوه هاي زرد و نارنجي رنگ مثل آلو، زردآلو، قيسي، خرمالو، طالبي استفاده كنيد كه كودكتان دچار كمبود ويتامين A نشود ويتامين A براي رشد كودك ضروري است.
علاوه بر آن به مقاومت بدن كودك در مقابل بيماريهايي مثل عفونتهاي تنفسي، سرخك، برونشيت، اسهال و ساير بيماريهاي عفوني كمك مي كند و كمبود آن موجب اختلال رشد، كاهش مقاومت بدن و ابتلا مكرر به بيماري ها، اختلال در خونسازي، شبكوري و در موارد كمبود شديد آسيب رسيدن به چشم ها و نهايتاً كوري مي شود. كودكاني كه دچار كمبود ويتامين A هستند بيشتر به بيماري مبتلا مي شوند و دوره بيماري در آنها طولاني تر است.
مواردي که در زمان مصرف آهن بايد بدانيم: مصرف همزمان ويتامين سي و آهن باعث جذب بيشتر آهن مي شود. حال اين سوال پيش مي آيد که چگونه آهن و کلسيم را در يک مکمل با هم مصرف کنيم؟ جواب اين است که ملح آهن و کلسيم اگر هر دو از يک ملح باشد مانع جذب يکديگر نمي شوند, مثلاً اگر ملح آهن و کلسيم هر دو گلوکونات باشد (يعني فروس گلوکونات و کلسيم گلوکونات) هر دو با هم جذب مي شوند بدون اينکه حالت رقابتي ايجاد کنند.
آهن معمولاً باعث يبوست مي گردد که مي توان از ترکيبات قند سوربيتول استفاده کرد تا مانع يبوست گردد. بهتر است در ســاخت مکمل هاي آهن دار از قند ســوربيتول استفاده گردد تا نسبتاً حالت مليني ايجاد کند و يبوست زايي آهن را برطرف کند
در نهايت در جمع بندي مطالب مي توان 3 نکته را خاطرنشان کرد: 1ـ در ترکيبات آهن دار از ملحي استفاده گردد که دندان ها در اثر مصرف آهن تيره نشود همچون گلوکونات و مصرف کننده دچار يبوست نگرددو طعم خوبي را نيز به همراه داشته باشد 2ـ قند بکار رفته ازنوعي باشد که به دندان ها اسيب نرسانده و در طولاني مدت باعث پوسيدگي نگردد. 3ـ تداخل جذب بين مينرال ها پيش نيايد .
منبع : کلینیک شبانه روزی سلامت کودک
