مولتی ویتامین برای کودک آری یا نه ؟
متخصصان بر سر این که آیا دادن مکمل مولتی ویتامین / مینرال روزانه به همه بچه ها فکر خوبی هست یا خیر اختلاف نظر دارند.
مثلا آکادمی بیماریهای اطفال امریکا (AAP) توصیه میکند که فقط در صورت تجویز پزشک به کودک خود مکمل بدهید.
APP معتقد است از آنجا که بیشتر مواد غذایی از این نظر غنی هستند، بیشتر کودکان به مکمل احتیاجی نخواهند داشت. از طرف دیگر، APP اعلام میکند که مکمل مولتی ویتامین / مینرال چنانچه از مقدار مجاز توصیه شده ی روزانه (RDA) برای مصرف ویتامین و املاح بالاتر نرود هیچ ضرری نخواهد داشت.
متخصصان دیگر میگویند که مکمل روزانه راه خوبی برای پر کردن کمبودهای احتمالی در تغذیه کودک شما است.
بیشتر متخصصان بر این باورند که: • تا زمانی که در خوراندن مکمل به کودکتان زیاده روی نکرده باشید (یعنی از مقدار RDA در مصرف هیچ ویتامین یا مینرالی تجاوز کنید) مصرف روزانه هیچ ضرری ندارد. • بعضی از کودکان ـ مثلا گیاه خواران یا کسانی که به غذای خاصی حساسیت دارند ـ شاید برای رسیدن به RDA مورد نیاز خود به مصرف روزانه مکمل مولتی ویتامین / مینرال نیازمند باشند. • مکملها جایگزین غذای خوب نیستند، و استفاده از آنها نباید توجیهی برای ادامه رژیم ضعیف غذایی شود. اگر کودکتان خوب غذا نمیخورد، به او مکمل بدهید، اما باید اقداماتی را هم در جهت بهبود عادات غذایی وی انجام دهید.
حرف آخر این که اگر دریافتهای که کودک پیش دبستانی شما رژیم غذایی متعادلی در جهت تامین همه نیازهای هرم غذایی ندارد، استفاده از مکمل مولتی ویتامین / مینرال روزانه بی ضرر است.فقط سعی کنید بیشتر از یک بار در روز به کودک خود مکمل ندهید یا توجه به تغذیه درست را بطور همزمان نادیده نگیرید.
ویتامین D شیرخواران، کودکان و نوجوانان باید از مکمل های ویتامین D بصورت قطره یا قرص برای سلامتی استخوان ها استفاده کنند . بویژه شیرخوارانی که از شیرمادر استفاده می کنند بدلیل کم بودن میزان ویتامین D در شیر مادر دچار اختلال رشد می شوند .
علائمی وجود دارد که نشان می دهد خیلی از کودکان قبل از بروز علائم راشیتیسم دچار کمبود طولانی مدت ویتامین D می باشند. راشیتیسم بیماری نرمی استخوان می باشد که بعلت کمبود دریافت ویتامین D ایجاد می شود. استخوان های ضعیف شده در بچه های کوچک منجر به پاهای پرانتزی ، نرمی جمجمه و به تأخیر افتادن سینه خیز رفتن کودک می شود . متخصصین بر این عقیده می باشند که تعداد کودکان مبتلا به راشیتیسم افزایش یافته است.
نور خورشید منبع عمده ویتامین D می باشد، زیرا پوست می تواند این ویتامین را تولید کند. اگر چه تماس زیاد با نورخورشید برای کودکان کم سن خطرناک می باشد. بنابراین به والدین شیرخواران زیر 6 ماه توصیه می شود از قرار دادن کودکان در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنند زیرا احتمال سرطان پوست به میزان زیادی افزایش می یابد.
ضدآفتاب ها مانع از تولید ویتامین D توسط پوست می شوند، اگر چه برای جلوگیری از سرطان پوست توصیه می شوند. بیشتر بچه هائی که از شیر خشک استفاده می کنند میزان کافی ویتامین D بدست می آورند زیرا در این شیرها میزان کافی ویتامین D اضافه شده است. اگر چه پزشکان جهت تقویت ایمنی نوزاد، مادران را تشویق به شیردادن می کنند.
اما این نگرانی وجود دارد که در طی روند رشد، کودک دچار کمبود ویتامین D شود. علائم ضعیف شدن استخوان ها خفیف و مخفی می باشد. بنابراین ممکن است قبل از این که مشکلات تکاملی کودک پدیدار شود این صدمات ایجاد شده باشد. مولتی ویتامین به شکل قطره برای شیرخواران بدون نسخه در دسترس همگان وجود دارد . در چند ماه اول زندگی حداقل 200 واحد بین المللی ویتامین D در روز تکامل مناسب کودک را تسریع می کند. این میزان دارو باید در تمام طول دوران کودکی و نوجوانی ادامه پیدا کند .
در حقیقت در تمام طول زندگی باید روزانه 200 واحد ویتامین D مصرف شود و بعد از 65 سالگی ممکن است نیاز به میزان کمتری از ویتامین وجود داشته باشد. راشیتیسم در حقیقت مشکل اطفالی است که فقط با شیرمادر تغذیه شده اند. بخصوص اگر رنگ پوست آنها تیره باشد.
اما وضعیت مادران شیردهی که قبل از زایمان ویتامین استفاه می کنند چگونه خواهد بود . آیا این ویتامین های مصرف شده وارد شیر آنها می شود ؟ بنظر می رسد پاسخ این سئوال مثبت باشد. میزان ویتامین در شیرمادران کاملاً متفاوت است. با توجه به میزان کم ویتامین D در شیرمادر، مصرف خوراکی روزانه 200 واحد برای شیرخوار خطرناک نخواهد بود.
آهن یک ریزمغذی ضروری برای ساختن گلبول های قرمز خون است. برای ساخته شدن گلبولهای قرمز خون بدن به موادمغذی مختلفی مثل آهن ، اسید فولیک، ویتامین ب12، ب6 و ب2 و ویتامین ث نیازدارد که باید از طریق برنامه غذایی روزانه تامین شود. کودکان برای رشد و خونسازی به آهن نیاز دارند که باید از برنامه غذایی روزانه آنها تأمین شود. در صورتی که کودک به خصوص در 2 سال اول زندگی دچار کمبود آهن شود، سرعت رشد او کم می شود و بهره هوشی او کمتر از کودک سالم است.
قدرت یادگیری و پیشرفت تحصیلی در کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن کاهش می یابد، مقاومت بدنشان در مقابل بیماریها کم می شود و مکررا دچار بیماری های عفونی می شوند. برای پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن در برنامه غذایی روزانه کودک خود از منابع غـــذایـــی حاوی آهن استفاده کنید. بهترین منابع غذایی آهن، جگر، گوشت قرمز، مرغ و ماهی می باشند.
زرده تخم مرغ، انواع حبوبات مثل عدس و لوبیا، سبزیجات سبز تیره مثل جعفری و اسفناج، انواع مغزها مثل پسته، بادام، گردو و فندق (بعد از 2 سالگی به شرط آنکه کودک به آنها حساسیت نداشته باشد) و انواع خشکبار مانند توت خشک، برگه آلو، انجیر خشک، کشمش و خرما منابع خوبی از آهن هستند و می توان برای تامین آهن مورد نیاز بدن در برنامه غذایی کودکان، متناسب با سن آنها از این مواد استفاده نمود.
همچنین برای پیشگیری از کمبود آهن باید به کودکان خود از 6 ماهگی تا 24 ماهگی قطره آهن به میزان 10 تا 15 قطره در روز بدهید. با شروع غذای کمکی باید روزانه قطره آهن یا شربت آهن به کودک خود بدهید که از ابتلا وی به کم خونی فقر آهن پیشگیری شود. می توانید قطره آهن را در عقب دهان کودک بچکانید (حتی الامکان قطره را با قطره چکان در دهان کودک بچکانید و از قاشق برای دادن قطره استفاده نکنید) برای اینکه دندانهای کودک سیاه نشود، بلافاصله مقداری آب جوشیده خنک شده و یا آب میوه (بسته به سن کودک) به او بدهید و با یک پارچه تمیز یا مسواک نرم دندانهای او را بخوبی تمیز کنید.
بلافاصله پس از دادن قطره نباید چای بدهید چون آهن موجود در قطره کمتر جذب می شود. بهتر است قطره آهن را بین دو وعده شیر به کودک بدهید. بخاطر داشته باشید با خوردن قطره آهن، مدفوع کودک بطور طبیعی تیره رنگ می شود که جای نگرانی نیست. اگر کودک قطره آهن را به تنهایی نمی خورد ولی بصورت مخلوط با آب میوه بهتر می خورد می توانید قطره آهن را در مقدار کمی آب میوه مخلوط کرده و به کودک بدهید.
عواملی که افزایش دهنده جذب آهن هستند عبارتند از: ویتامین ث، گوشت ،مرغ وماهی که دارای آهن Haem هستند ( افزودن 50 گرم گوشت قرمز به غذای گیاهی جذب آهن non Haem را تا 4 برابر افزایش می دهد. دوز مصرفی روزانه آهن: نوزادان بدو تولد تا 3 سال ………… 6 – 10 میلی گرم المنتال کودکان 4 تا 6 سال …………………….. 10 میلی گرم المنتال کودکان 7 تا 10 سال ……………………. 10 میلی گرم المنتال * آهن المنتال، مقدار آهن قابل جذب می باشد.
ویتامیــن A کودکان زیر 5 سال دوران سریع رشد را می گذرانند وبرای رشد خود به ویتامین A بیشتری نیاز دارند. پس اگر در برنامه غذایی آنها منابع ویتامین A به اندازه کافی وجود نداشته باشد بسرعت دچار کمبود می شوند. به ویژه آن که، در این سنین معمولاً کودکان بیشتر به بیماری های اسهالی و عفونت های تنفسی و آلودگی های انگلی مبتلا می شوند ودر اثر این بیماری ها دچار بی اشتهایی شده و غذای کمتری می خورند در نتیجه ویتامین کمتری به بدنشان می رسد و ضمناً جذب این ویتامین ها در بدن در دوران بیماری کمتر می شود.
در برنامه غذایی روزانه کودک خود از منابع غذایی ویتامین A مثل جگر، زرده تخم مرغ، شیر و لبنیات، کره، سبزی های زرد مثل هویج، کدو حلوایی و میوه های زرد و نارنجی رنگ مثل آلو، زردآلو، قیسی، خرمالو، طالبی استفاده کنید که کودکتان دچار کمبود ویتامین A نشود ویتامین A برای رشد کودک ضروری است.
علاوه بر آن به مقاومت بدن کودک در مقابل بیماریهایی مثل عفونتهای تنفسی، سرخک، برونشیت، اسهال و سایر بیماریهای عفونی کمک می کند و کمبود آن موجب اختلال رشد، کاهش مقاومت بدن و ابتلا مکرر به بیماری ها، اختلال در خونسازی، شبکوری و در موارد کمبود شدید آسیب رسیدن به چشم ها و نهایتاً کوری می شود. کودکانی که دچار کمبود ویتامین A هستند بیشتر به بیماری مبتلا می شوند و دوره بیماری در آنها طولانی تر است.
مواردی که در زمان مصرف آهن باید بدانیم: مصرف همزمان ویتامین سی و آهن باعث جذب بیشتر آهن می شود. حال این سوال پیش می آید که چگونه آهن و کلسیم را در یک مکمل با هم مصرف کنیم؟ جواب این است که ملح آهن و کلسیم اگر هر دو از یک ملح باشد مانع جذب یکدیگر نمی شوند, مثلاً اگر ملح آهن و کلسیم هر دو گلوکونات باشد (یعنی فروس گلوکونات و کلسیم گلوکونات) هر دو با هم جذب می شوند بدون اینکه حالت رقابتی ایجاد کنند.
آهن معمولاً باعث یبوست می گردد که می توان از ترکیبات قند سوربیتول استفاده کرد تا مانع یبوست گردد. بهتر است در ســاخت مکمل های آهن دار از قند ســوربیتول استفاده گردد تا نسبتاً حالت ملینی ایجاد کند و یبوست زایی آهن را برطرف کند
در نهایت در جمع بندی مطالب می توان 3 نکته را خاطرنشان کرد: 1ـ در ترکیبات آهن دار از ملحی استفاده گردد که دندان ها در اثر مصرف آهن تیره نشود همچون گلوکونات و مصرف کننده دچار یبوست نگرددو طعم خوبی را نیز به همراه داشته باشد 2ـ قند بکار رفته ازنوعی باشد که به دندان ها اسیب نرسانده و در طولانی مدت باعث پوسیدگی نگردد. 3ـ تداخل جذب بین مینرال ها پیش نیاید .
منبع : کلینیک شبانه روزی سلامت کودک
